“Kiện vượt cấp” – Hiểu thế nào cho đúng?

Chắc hẳn kiện vượt cấp là từ ngữ không còn xa lạ với nhiều người dân Việt Nam, kể cả những người chưa từng phải đi kiện lần nào. Kiện vượt cấp xảy ra phổ biến hơn đối với các vụ việc, vụ án hành chính, liên quan đến các cơ quan hành chính nhà nước.

Vậy kiện vượt cấp nếu đối chiếu thực tế với các quy định của pháp luật, nên hiểu đó là như thế nào?

Kiện vượt cấp thực ra chính là việc chủ thể khiếu nại chưa đúng người có thẩm quyền giải quyết. “Kiện” nếu xét theo từ ngữ dùng trong các văn bản quy phạm pháp luật, thường được hiểu là việc chủ thể khởi kiện ra Tòa án nhân dân có thẩm quyền, thông thường việc khởi kiện ra Tòa án, ngoài việc quy định khá rõ ràng vế thẩm quyền trong Bộ luật Tố tụng dân sự, thì nếu như chủ thể khởi kiện nộp đơn lên Tòa án không đúng thẩm quyền, thì Tòa án sẽ hướng dẫn người khởi kiện ngay khi họ nộp đơn. Thêm vào đó, cũng do tính chất và đặc thù của việc khởi kiện ra Tòa án nên không có nhiều trường hợp được cho là kiện vượt cấp. Vì vậy, kiện vượt cấp có thể gọi một cách chính xác hơn là “khiếu nại vượt cấp”.

Theo quy định tại Luật khiếu nại, tố cáo 2011 thì:

Khiếu nại là việc công dân, cơ quan, tổ chức hoặc cán bộ, công chức theo thủ tục do Luật này quy định, đề nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền xem xét lại quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan hành chính nhà nước, của người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước hoặc quyết định kỷ luật cán bộ, công chức khi có căn cứ cho rằng quyết định hoặc hành vi đó là trái pháp luật, xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của mình.

Người khiếu nại là công dân, cơ quan, tổ chức hoặc cán bộ, công chức thực hiện quyền khiếu nại.

Người bị khiếu nại là cơ quan hành chính nhà nước hoặc người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước có quyết định hành chính, hành vi hành chính bị khiếu nại; cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền có quyết định kỷ luật cán bộ, công chức bị khiếu nại.

Người giải quyết khiếu nại là cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền giải quyết khiếu nại

Trong phạm vi bài viết này, tôi chỉ đề cập đến việc khiếu nại của công dân đối với quyết định hành chính hoặc hành vi hành chính của cơ quan hành chính nhà nước hoặc người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước.

Khiếu nại vượt cấp, sẽ liên quan chủ yếu đến 2 chủ thể, đó là Người khiếu nại và Người giải quyết khiếu nại. Để cho dễ hiểu hơn, tôi sẽ lấy ví dụ:

Ông A và ông B đang có tranh chấp một thửa đất tại quận X, thành phố Y, thửa đất chưa được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (thường gọi là sổ đỏ). Khi tranh chấp chưa được 2 bên giải quyết, UBND Quận X đã có Quyết định giao thửa đất đó cho ông B quản lý, sử dụng. Ông A cho rằng quyền lợi của mình bị xâm phạm nên đã khiếu nại Quyết định giao đất của UBND Quận X.

Như vậy trong ví dụ trên, ông A chính là Người khiếu nại, UBND Quận X chính là người bị khiếu nại. Còn ai là người giải quyết khiếu nại, đó chính là câu trả lời cho câu hỏi có việc khiếu nại vượt cấp hay không.

Câu trả lời nằm ở Khoản 1 Điều 7 Luật Khiếu nại 2011 về Trình tự khiếu nại, cụ thể như sau:

Khi có căn cứ cho rằng quyết định hành chính, hành vi hành chính là trái pháp luật, xâm phạm trực tiếp đến quyền, lợi ích hợp pháp của mình thì người khiếu nại khiếu nại lần đầu đến người đã ra quyết định hành chính hoặc cơ quan có người có hành vi hành chính hoặc khởi kiện vụ án hành chính tại Tòa án theo quy định của Luật tố tụng hành chính.

Trường hợp người khiếu nại không đồng ý với quyết định giải quyết lần đầu hoặc quá thời hạn quy định mà khiếu nại không được giải quyết thì có quyền khiếu nại lần hai đến Thủ trưởng cấp trên trực tiếp của người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần đầu hoặc khởi kiện vụ án hành chính tại Tòa án theo quy định của Luật tố tụng hành chính.

Trường hợp người khiếu nại không đồng ý với quyết định giải quyết khiếu nại lần hai hoặc hết thời hạn quy định mà khiếu nại không được giải quyết thì có quyền khởi kiện vụ án hành chính tại Tòa án theo quy định của Luật tố tụng hành chính.

Như vậy có thể thấy rằng, đối với quyền khởi kiện ra Tòa án, người khiếu nại có thể thực hiện bất cứ lúc nào. Nhưng thông thường, vì một số lý do khác nhau, người khiếu nại sẽ chưa thực hiện việc khởi kiện ngay từ lần đầu, mà đa số họ sẽ chọn hình thức khiếu nại. Và nếu ngay từ lần đầu, người khiếu nại đã gửi đơn khiếu nại cho Thủ trưởng cấp trên trực tiếp của người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần đầu hoặc cấp trên cao hơn nữa thì đó được coi là khiếu nại vượt cấp hay chính là “kiện vượt cấp” mà mọi người vẫn thường nhắc đến.

Quay trở lại ví dụ trên:

• Người giải quyết khiếu nại lần 1 của ông A chính là: UBND Quận X
• Người giải quyết khiếu nại lần 2 của ông A chính là: UBND thành phố Y

Vậy nên nếu như ông A khiếu nại lần 1 đến Chủ tịch UBND thành phố Y thì đó chính là khiếu nại vượt cấp.

Trường hợp ông A khiếu nại lần 1 đến Bộ Tài nguyên và Môi trường hoặc Thủ tướng chính phủ, đó cũng có thể coi là khiếu nại vượt cấp.

Hy vọng bài viết này sẽ phần nào giúp cho các bạn hình dung được về cơ bản như thế nào là “kiện vượt cấp” hoặc “khiếu nại vượt cấp”. Nếu có ý kiến hay câu hỏi liên quan, các bạn có thể gửi phản hồi ở dưới bài viết này, hoặc liên hệ riêng với chúng tôi.

Bạn cũng có thể ấn nút “Theo dõi” để cập nhật các thông báo về bài viết mới nhất của chúng tôi qua email.

• Bạn có thể xem tiếp: Giải pháp khi có ý định kiện vượt cấp