Bài viết dưới đây có nội dung về thủ tục để công nhận một người là mất năng lực hành vi dân sự để các bạn có thể tham khảo và áp dụng khi cần thiết.
Lần trước tôi đã có bài phân tích về Người mất năng lực hành vi dân sự, trong đó quan điểm của tôi là để được pháp luật công nhận là người mất năng lực hành vi dân sự thì không cần phải qua Tòa án mà chỉ cần thông qua một tổ chức giám định tâm thần hợp pháp và quan điểm của tôi về người hạn chế năng lực hành vi cũng vậy.
Tuy nhiên có nhiều ý kiến chuyên môn không đồng tình với quan điểm của tôi và giải thích bằng những lập luận và quan điểm khác nhau, nhưng tôi thấy rằng những lập luận đó tuy có phần hợp lý nhưng vẫn chưa đủ thuyết phục vì vậy hiện tại tôi vẫn giữ quan điểm của mình.
Mặc dù vậy thì Bộ luật dân sự 2015 sẽ có hiệu lực vào 01/01/2017 vẫn giữ nguyên quy định phải thông qua Tòa án đối với người mất năng lực hành vi dân sự, vậy nên là một công dân chúng ta vẫn cứ phải chấp hành quy định thôi ?. Và cũng có nhiều bạn quan tâm đến vấn đề này nên bài viết dưới đây có nội dung về thủ tục để công nhận một người là mất năng lực hành vi dân sự để các bạn có thể tham khảo và áp dụng khi cần thiết.
Các quy định tôi trích dẫn và phân tích dưới đây sẽ theo Bộ luật dân sự 2015 sẽ có hiệu lực vào 01/01/2017 và Bộ luật Tố tụng dân sự 2015 đã có hiệu lực vào 01/7/2016.
Nói đến “mất năng lực hành vi dân sự” thì chắc hẳn ai cũng hiểu cơ bản là như thế nào, nhưng pháp luật thì không đơn giản như thế. Vậy nên cũng cần phân biệt 3 loại liên quan đến năng lực hành vi sau đây để tránh nhầm lẫn:
Phân biệt | Mất năng lực hành vi dân sự | Người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi | Hạn chế năng lực hành vi dân sự |
Là như thế nào | Người do bị bệnh tâm thần hoặc mắc bệnh khác mà không thể nhận thức, làm chủ được hành vi
|
Người thành niên do tình trạng thể chất hoặc tinh thần mà không đủ khả năng nhận thức, làm chủ hành vi nhưng chưa đến mức mất năng lực hành vi dân sự | Người nghiện ma túy, nghiện các chất kích thích khác dẫn đến phá tán tài sản của gia đình |
Ai yêu cầu | Người có quyền, lợi ích liên quan hoặc cơ quan, tổ chức hữu quan, | Tự bản thân người này, người có quyền, lợi ích liên quan hoặc cơ quan, tổ chức hữu quan, | Người có quyền, lợi ích liên quan hoặc cơ quan, tổ chức hữu quan
|
Thẩm quyền và căn cứ | Tòa án ra quyết định tuyên bố người này là người mất năng lực hành vi dân sự
Trên cơ sở kết luận giám định pháp y tâm thần. |
Tòa án ra quyết định tuyên bố người này là người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi
Trên cơ sở kết luận giám định pháp y tâm thần, |
Tòa án có thể ra quyết định tuyên bố người này là người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự.
|
Ai thay thế | Đại diện theo pháp luật. | Tòa án chỉ định người giám hộ, xác định quyền, nghĩa vụ của người giám hộ. | Tòa án quyết định người đại diện theo pháp luật và phạm vi đại diện. |
(Nội dung quy định tại Điều 22 – 24 Bộ luật dân sự 2015)
Khi đã xác định được người đó thuộc trường hợp nào rồi thì bạn đã có thể tiến hành bước tiếp theo, đó là yêu cầu Tòa án công nhận người đó là mất, hạn chế năng lực hành vi dân sự hoặc có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi.
Mà thực ra nếu bạn không thể xác định chính xác hay chắc chắn thuộc vào trường hợp nào thì cũng đừng băn khoăn, bạn có thể xác định một cách tương đối tình trạng của người đó và phán quyết cuối cùng sẽ thuộc về Tòa án.
Nhưng có lẽ chẳng ai tự nhiên lại nghĩ đến việc yêu cầu Tòa án tuyên bố một người bị như vậy, chắc chắn phải có lý do liên quan đến pháp luật, mà phổ biến nhất là để thực hiện các giao dịch có liên quan đến người đó.
Vậy nếu như bạn đang quan tâm muốn thực hiện thì có thể tham khảo các bước sau:
-
Bước 1: Chuẩn bị đơn yêu cầu và các chứng cứ gửi cho Tòa án cấp huyện nơi người đó cư trú
Trong tố tụng dân sự sẽ chia làm 2 hình thức: 1 là vụ án dân sự (thường hiểu nôm na là kiện cáo nhau, có sự tranh chấp) 2 là việc dân sự. Trường hợp này chính là việc dân sự. Thủ tục sẽ đơn giản và thời gian cũng ngắn hơn giải quyết vụ án dân sự.
Về đơn, bạn có thể đến Tòa án xin mẫu đơn hoặc hướng dẫn cách viết đơn, về chứng cứ thì ban đầu có thể là giấy xác nhận của cơ sở y tế tại địa phương là người đó có biểu hiện không bình thường về tinh thần hoặc có giấy khám chữa bệnh về tâm thần, kết quả giám định (nếu có)
Nếu như mọi việc thuận lợi, không bị trả lại đơn thì thời gian để thụ lý yêu cầu kể từ ngày nhận đơn là như sau
TT | Giai đoạn | Thời gian |
1. | Phân công thẩm phán | 03 ngày |
2. | Sửa đổi, bổ sung đơn (nếu có) | 07 ngày (có thể có hoặc không) |
3. | Thông báo và nộp lệ phí | 05 ngày |
4. | Thông báo thụ lý đơn yêu cầu | 03 ngày |
Tổng cộng | 11 – 18 ngày |
-
Bước 2: Khi Tòa án đã thụ lý đơn thì đợi đến ngày Tòa án thông báo mở phiên họp giải quyết việc dân sự
Nếu mọi việc thuận lợi thì Thời gian kể từ ngày bạn nhận được thông báo thụ lý đơn đến lúc mở phiên họp giải quyết việc dân sự như sau:
TT | Giai đoạn | Thời gian |
1. | Chuẩn bị xét đơn yêu cầu | 01 tháng |
2. | Theo đề nghị của người yêu cầu hoặc thấy cần thiết Tòa án có thể trưng cầu giám định sức khoẻ, bệnh tật hoặc giám định pháp y tâm thần.
Nếu hết thời hạn chuẩn bị xét đơn yêu cầu mà chưa có kết quả giám định, thì thời hạn chuẩn bị xét đơn yêu cầu được kéo dài |
01 tháng (có thể có hoặc không) |
3. | Ra quyết định và gửi quyết định mở phiên họp giải quyết việc dân sự và hồ sơ việc dân sự cho Viện kiểm sát cùng cấp để nghiên cứu. | 07 ngày |
4. | Mở phiên họp | 15 ngày |
Tổng cộng | 52 – 82 ngày |
(Nội dung quy định tại Bộ luật tố tụng dân sự 2015)
Như vậy tổng thời gian để bạn nhận được quyết định tuyên bố một người là mất, hạn chế năng lực hành vi dân sự hoặc có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi theo quy định là khoảng từ 63-100 ngày. Đó có thể coi là số ngày tối đa theo quy định nếu mọi chuyện thuận lợi. Nếu thuận lợi và may mắn hơn nữa thì thời gian có thể ngắn hơn, điều đó còn tùy thuộc vào người nộp đơn và nội dung vụ việc nữa.
Sau khi có quyết định của Tòa án, bạn có thể yên tâm thực hiện các giao dịch có liên quan theo quy định của pháp luật.
Tuy nhiên không phải sau khi có quyết định của Tòa án thì những người mất, hạn chế năng lực hành vi dân sự cứ mãi mãi như vậy, đến một ngày nào đó may mắn họ khỏi bệnh, thoát khỏi tình trạng này và đủ năng lực hành vi dân sự, đủ khả năng nhận thức, làm chủ hành vi của bản thân thì chính người đó hoặc người có quyền, lợi ích liên quan hoặc cơ quan, tổ chức hữu quan có quyền yêu cầu Tòa án ra quyết định hủy bỏ quyết định tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự, bị hạn chế năng lực hành vi dân sự hoặc có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi. Trường hợp chấp nhận đơn yêu cầu thì Tòa án ra quyết định hủy bỏ quyết định đã tuyên.
-
Lưu ý cuối cùng là các bạn đừng nhầm chưa đủ năng lực hành vi và chưa đủ tuổi nhé, đó là như này:
Người thành niên là người từ đủ 18 tuổi trở lên và người thành niên có năng lực hành vi dân sự đầy đủ.
Còn người chưa thành niên không phải là người thuộc 3 trường hợp năng lực hành vi dân sự tôi nêu ở đầu bài viết đâu nhé, mà được quy định như sau:
TT | Độ tuổi | Giao dịch dân sự |
1. | Chưa đủ 6 tuổi | Sẽ do người đại diện theo pháp luật của người đó xác lập, thực hiện |
2. | Từ đủ 6 tuổi đến chưa đủ 15 tuổi | Khi xác lập, thực hiện giao dịch dân sự phải được người đại diện theo pháp luật đồng ý, trừ giao dịch dân sự phục vụ nhu cầu sinh hoạt hàng ngày phù hợp với lứa tuổi. |
3. | Từ đủ 15 tuổi đến chưa đủ 18 tuổi | Tự mình xác lập, thực hiện giao dịch dân sự, trừ giao dịch dân sự liên quan đến bất động sản, động sản phải đăng ký và giao dịch dân sự khác theo quy định của luật phải được người đại diện theo pháp luật đồng ý. |
(Nội dung quy định tại Bộ luật dân sự 2015)
Cũng nói thêm rằng, mặc dù tôi ủng hộ quan điểm không cần thông qua Tòa án để xác định năng lực hành vi dân sự của một người nhưng có nhiều nước tiên tiến trên thế giới cũng quy định phải thông qua Tòa án, nên tôi nghĩ rằng chắc hẳn phải có những lý do hợp lý để quy định như vậy, mà với trình độ và khả năng hiểu biết của tôi thì chưa hiểu được hết. Vậy nên cứ chấp hành trước đã và hy vọng tương lai sẽ có những thay đổi thuận lợi hơn cho người dân.
Hy vọng bài viết này sẽ phần nào giúp ích cho những ai quan tâm. Nếu có ý kiến hay câu hỏi liên quan, các bạn có thể gửi phản hồi ở dưới bài viết này, hoặc liên hệ riêng với chúng tôi.
Bạn cũng có thể ấn nút “Theo dõi” để cập nhật các thông báo về bài viết mới nhất của chúng tôi qua email.
Mình nhí
Ba của em bị bệnh tai biến bị nằm liệt giường 4nam nai …gia đình đang gặp khó khăn về kinh tế.gia đình muốn bán mảnh đất nhưng ba em đứng tên ….em xin hỏi em và mẹ em muốn bán thì phải làm sao
Ngoc Blue
Em xem tình trạng nhận thức của ba em ở mức độ nào nhé, nếu ba em vẫn nhận thức được, chỉ là nói khó khăn hoặc không viết được thì em có thể mời công chứng viên đến nhà thẩm định và công chứng Hợp đồng mua bán tại nhà nhé.
Còn nếu ba em hoàn toàn mất khả năng nhận thức thì em cần làm thủ tục tại tòa án như chị đã hướng dẫn trong bài viết nhé.
Nguyễn Thanh Sơn
Bác nào có mẫu “đơn yêu cầu tuyên bố người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự” làm ơn gửi giúp mình vào địa chỉ mail: sonthanh.sg@gmail.com
Cám ơn nhiều nhiều!!!
Ngoc Blue
Tốt nhất bạn nên đến tòa án bạn sẽ nộp đơn để lấy mẫu của tòa nhé. Nhiều trường hợp mẫu tải trên mạng khi mang đến tòa không được chấp nhận
Khang
Người mất năng lực hành vi dân sự mà không có người đại diện thì phải làm sao để khởi kiện vụ and hành chính ạ?
Ngoc Blue
Làm thủ tục cử người giám hộ bạn nhé
hưng
Xin chào luật sư, mình muốn tìm quy định về danh mục các loại bệnh làm mất hoặc hạn chế hành vi dân sự thì luật sư có thể cho biết nó được quy định ở đâu không ạ
Ngoc Blue
Việc này phải có giám định của tổ chức giám định có thẩm quyền bạn nhé. Rất tiếc tôi không tìm được quy định cho bạn.
Trần văn Luyến
Cho e hỏi, chị e bị tâm thần, đã được tỉnh cấp giấy chứng nhận, hàng tháng có phụ cấp. E hỏi như vậy đã đủ điều kiện để toà xác nhận là người mất nặng lực hành vi dân sự chưa ạ? Hiện tại chị e vẫn không làm chủ được hành vi, e lên tòa xin giấy xác nhận thì họ bảo phải có giấy xác nhận nhận của bệnh viện tuyến trung ương. Như vậy có đúng không ạ? (e ở Cẩm pha, Quang ninh). E xin chân thành cảm ơn!
Ngoc Blue
Việc trưng cầu giám định hay không thuộc quyền của tòa án em nhé và nếu đã trưng cầu giám định thì đúng là phải do bệnh viện tuyến trung ương thực hiện. Tuy nhiên, em cũng có thể đề nghị tòa thực hiện thủ tục giám định mà không phải là gia đình em tự làm.