Trong số các thủ tục công chứng như chuyển nhượng, mua bán nhà đất, cho tặng, thế chấp tài sản…, thì thủ tục thừa kế nhà đất bao gồm khai nhận, phân chia di sản thừa kế, từ chối thừa kế khiến cho nhiều khách hàng của Luật NB luôn cảm thấy rắc rối và phức tạp nhiều nhất.
Vì vậy, bài viết hôm nay chúng tôi sẽ tổng hợp và giải đáp một số câu hỏi, thắc mắc thường gặp khi làm thủ tục thừa kế nhà đất, tài sản.
MỤC LỤC BÀI VIẾT
- 1. Tại sao lại phải xác nhận bố mẹ của người để lại di sản đã chết?
- 2. Tại sao có trường hợp còn vợ / chồng / con nhưng anh, chị, em của người để lại di sản vẫn được thừa kế?
- 3. Tại sao có di chúc rồi vẫn phải xác nhận hàng thừa kế theo pháp luật?
- 4. Tại sao lại phải xác nhận tình trạng hôn nhân của người để lại di sản đã chết?
- 5. Tại sao có trường hợp con dâu lại được thừa kế tài sản của bố / mẹ chồng?
- 6. Tại sao có trường hợp cháu được hưởng mà con dâu / con rể không được hưởng tài sản?
- 7. Được từ chối thừa kế trong trường hợp nào và thời hạn bao lâu?
- 8. Con nuôi có được thừa kế tài sản của cha, mẹ nuôi ?
- 9. Con riêng có được thừa kế tài sản của bố dượng, mẹ kế?
- 10. Ly hôn lấy người khác rồi có được thừa kế tài sản của vợ / chồng cũ không?
BẠN CÓ BIẾT: Chúng tôi có thể làm Thủ tục thừa kế nhà đất cho bạn ngay cả khi bạn đang cách ly hoặc không muốn ra khỏi nhà! Đó là vì theo quy định, trước khi ký công chứng văn bản thừa kế, bạn phải làm thủ tục niêm yết Thông báo thừa kế tại UBND phường, xã trong 15 NGÀY. Đó cũng chính là số ngày an toàn theo khuyến cáo của Tổ chức y tế thế giới (WHO) đối với việc phòng dịch Covid-19 (corona virus) Với Dịch vụ thủ tục nhà đất tại Hà Nội của Luật NB, chúng tôi có thể làm thủ tục thừa kế cho bạn ngay cả khi bạn đang ở nhà hoặc phải cách ly nhiều ngày. |
1. Tại sao lại phải xác nhận bố mẹ của người để lại di sản đã chết?
Bởi vì quy định sau đây:
Người thừa kế theo pháp luật
Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây: Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;”
Điều 651 Bộ luật dân sự (BLDS) 2015
Như vậy, cha đẻ, mẹ đẻ của người để lại di sản, nếu còn sống sẽ chắc chắn được hưởng thừa kế theo pháp luật từ di sản của con họ. Vì vậy, đương nhiên là khi khai nhận thừa kế phải xác định là bố, mẹ của người để lại di sản đã mất hay còn sống
Ví dụ 1 Ông A chết năm 70 tuổi không để lại di chúc, tài sản của ông A được chia thừa kế theo pháp luật. Bố, mẹ đẻ của ông A đã mất trước ông A.
2. Tại sao có trường hợp còn vợ / chồng / con nhưng anh, chị, em của người để lại di sản vẫn được thừa kế?
Bởi vì các quy định sau đây:
“Thời điểm mở thừa kế là thời điểm người có tài sản chết.”
Điều 611 BLDS 2015
“Người thừa kế là cá nhân phải là người còn sống vào thời điểm mở thừa kế hoặc sinh ra và còn sống sau thời điểm mở thừa kế nhưng đã thành thai trước khi người để lại di sản chết. Trường hợp người thừa kế theo di chúc không là cá nhân thì phải tồn tại vào thời điểm mở thừa kế.”
Điều 613 BLDS 2015
Vì vậy thời điểm chết của người để lại di sản mới chính là thời điểm mở thừa kế và là căn cứ để xác định những người thừa kế hợp pháp có những ai. Không phải là thời điểm mà bạn đi đến văn phòng công chứng để làm thủ tục thừa kế
Ví dụ 2 Ông A chết năm 2016, tại thời điểm ông A chết (2016) thì bố, mẹ ông A vẫn còn sống. Đến năm 2021, vợ con ông A làm thủ tục thừa kế theo quy định nhưng bố, mẹ ông A đã mất vào năm 2018.
Đó chính là trường hợp, anh / chị / em ruột của người để lại di sản được thừa kế tài sản mặc dù hàng thừa kế thứ nhất (vợ / chồng / con) của người đó vẫn còn.
3. Tại sao có di chúc rồi vẫn phải xác nhận hàng thừa kế theo pháp luật?
Bởi vì quy định sau đây:
Người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung của di chúc
Những người sau đây vẫn được hưởng phần di sản bằng hai phần ba suất của một người thừa kế theo pháp luật nếu di sản được chia theo pháp luật, trong trường hợp họ không được người lập di chúc cho hưởng di sản hoặc chỉ cho hưởng phần di sản ít hơn hai phần ba suất đó:
- Con chưa thành niên, cha, mẹ, vợ, chồng;
- Con thành niên mà không có khả năng lao động.
Điều 644 BLDS 2015
Như vậy những người nên trên vẫn được hưởng một phần di sản kể cả khi di chúc không cho họ được hưởng.
Ví dụ 3 Ông A có vợ là bà B, 2 con đẻ là ông C, bà D đều đã thành niên, có khả năng lao động. Bố, mẹ đẻ ông A đều đã mất trước ông A. Ông A di chúc để lại toàn bộ tài sản cho bà D. Khi ông A chết, vợ và 2 con của ông A vẫn còn sống, di chúc được xác định là hợp pháp và có hiệu lực.
4. Tại sao lại phải xác nhận tình trạng hôn nhân của người để lại di sản đã chết?
Bởi vì quy định sau đây:
Người thừa kế theo pháp luật
Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây: Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;”
Điều 651 Bộ luật dân sự 2015
Ví dụ 4 Ông A có vợ hợp pháp là Bà B, năm 1990 bà B mất, ông A không kết hôn với ai, đến năm 2009, ông có tiền mua đất và được cấp sổ đỏ năm 2009. Sổ đỏ đứng tên một mình ông A nhưng không ghi rõ là tài sản riêng. Năm 2018, ông A mất không để lại di chúc.
Đó chính là xác nhận tình trạng hôn nhân của người để lại di sản đã chết. Trường hợp này thường gặp đối với tài sản đứng tên 1 người, mà người đó không có vợ / chồng vào thời điểm có quyền sở hữu tài sản
5. Tại sao có trường hợp con dâu lại được thừa kế tài sản của bố / mẹ chồng?
Bởi vì những quy định sau đây:
“Thời điểm mở thừa kế là thời điểm người có tài sản chết.”
Điều 611 BLDS 2015
“Người thừa kế là cá nhân phải là người còn sống vào thời điểm mở thừa kế hoặc sinh ra và còn sống sau thời điểm mở thừa kế nhưng đã thành thai trước khi người để lại di sản chết. Trường hợp người thừa kế theo di chúc không là cá nhân thì phải tồn tại vào thời điểm mở thừa kế.”
Điều 613 BLDS 2015
Ví dụ 5Ông A chết năm 2016 không có di chúc. Ông A có con trai là ông B. Ông B mất năm 2018. Đến năm 2021, gia đình ông A bắt đầu làm thủ tục thừa kế tài sản của ông A
Trường hợp này cũng tương tự với các trường hợp, con rể được hưởng thừa kế từ tài sản của bố / mẹ vợ mặc dù con dâu và con rể không thuộc bất cứ hàng thừa kế nào theo quy định.
Với truyền thống văn hóa của người Việt, nếu người thân mới mất mà đã đi làm thủ tục thừa kế tài sản ngay thì dường như không “hợp đạo lý”. Tuy nhiên, theo quan điểm của chúng tôi thì cũng không nên để muộn quá mới đi làm thủ tục thừa kế tài sản |
6. Tại sao có trường hợp cháu được hưởng mà con dâu / con rể không được hưởng tài sản?
Bởi vì quy định sau đây:
Thừa kế thế vị:
Trường hợp con của người để lại di sản chết trước hoặc cùng một thời điểm với người để lại di sản thì cháu được hưởng phần di sản mà cha hoặc mẹ của cháu được hưởng nếu còn sống; nếu cháu cũng chết trước hoặc cùng một thời điểm với người để lại di sản thì chắt được hưởng phần di sản mà cha hoặc mẹ của chắt được hưởng nếu còn sống.
Điều 652 – Bộ luật dân sự 2015
Ví dụ 6 Ông A chết năm 2020 không để lại di chúc, ông B là con ông A chết năm 2018. Năm 2021, vợ ông A làm thủ tục thừa kế tài sản của ông A.
7. Được từ chối thừa kế trong trường hợp nào và thời hạn bao lâu?
Người thừa kế có thể từ chối nhận di sản theo quy định sau:
Từ chối nhận di sản:
- Người thừa kế có quyền từ chối nhận di sản, trừ trường hợp việc từ chối nhằm trốn tránh việc thực hiện nghĩa vụ tài sản của mình đối với người khác.
- Việc từ chối nhận di sản phải được lập thành văn bản và gửi đến người quản lý di sản, những người thừa kế khác, người được giao nhiệm vụ phân chia di sản để biết.
- Việc từ chối nhận di sản phải được thể hiện trước thời điểm phân chia di sản.
Điều 620 BLDS 2015
Ví dụ 7 Ông B được hưởng thừa kế từ ông A, nhưng ông B đang là đối tượng phải thi hành án trả nợ bằng tài sản nhưng chưa đủ tài sản để thi hành án
Từ ngày 01/01/2017, người thừa kế có thể từ chối nhận di sản bất cứ lúc nào trước thời điểm phân chia di sản. |
8. Con nuôi có được thừa kế tài sản của cha, mẹ nuôi ?
Con nuôi được thừa kế tài sản của cha, mẹ nuôi, nhưng phải là con nuôi hợp pháp, có nghĩa là con nuôi phải có giấy tờ, văn bản của cơ quan có thẩm quyền công nhận là con nuôi.
Nếu nhận con nuôi mà không có giấy tờ để chứng minh, chỉ là quan hệ thực tế chưa được pháp luật công nhận thì không được thừa kế ngay mà phải có căn cứ chứng minh và được cơ quan có thẩm quyền công nhận.
9. Con riêng có được thừa kế tài sản của bố dượng, mẹ kế?
Được, với điều kiện theo quy định sau:
Quan hệ thừa kế giữa con riêng và bố dượng, mẹ kế:
Con riêng và bố dượng, mẹ kế nếu có quan hệ chăm sóc, nuôi dưỡng nhau như cha con, mẹ con thì được thừa kế di sản của nhau và còn được thừa kế di sản theo quy định về hàng thừa kế và thừa kế thế vị.
Điều 654 BLDS 2015
Quy định như vậy, nhưng thực tế chưa có hướng dẫn rõ ràng về việc như thế nào là: “có quan hệ chăm sóc, nuôi dưỡng nhau như cha con, mẹ con”. Vì vậy còn rất nhiều quan điểm khác nhau về vấn đề này.
Theo quan điểm của chúng tôi, trường hợp này nên giải quyết theo các phương án sau:
- Nếu như tất cả những người thừa kế còn lại đồng ý rằng người con riêng này “có quan hệ chăm sóc, nuôi dưỡng nhau như cha con, mẹ con” và cùng thống nhất, không có tranh chấp về việc cho người con riêng hưởng di sản => Văn phòng công chứng nên giải quyết cho họ hưởng di sản
- Nếu như có tranh chấp hoặc mâu thuẫn giữa con riêng và những người thừa kế khác về việc hưởng di sản => Cần có phán quyết của tòa án
- Nếu như người con riêng từ chối nhận di sản => Giải quyết theo thủ tục thừa kế thông thường
(Lưu ý: Đây là quan điểm cá nhân của Luật sư)
Xem thêm:
- Hướng dẫn các bước làm thủ tục thừa kế nhà đất
-
Án lệ số 05/2016/AL – Tính công sức đóng góp khi chia thừa kế
10. Ly hôn lấy người khác rồi có được thừa kế tài sản của vợ / chồng cũ không?
Được thừa kế theo quy định sau:
Việc thừa kế trong trường hợp vợ, chồng đã chia tài sản chung, đang xin ly hôn, đã kết hôn với người khác
- Trường hợp vợ, chồng đã chia tài sản chung khi hôn nhân còn tồn tại mà sau đó một người chết thì người còn sống vẫn được thừa kế di sản.
- Trường hợp vợ, chồng xin ly hôn mà chưa được hoặc đã được Tòa án cho ly hôn bằng bản án hoặc quyết định chưa có hiệu lực pháp luật, nếu một người chết thì người còn sống vẫn được thừa kế di sản.
- Người đang là vợ hoặc chồng của một người tại thời điểm người đó chết thì dù sau đó đã kết hôn với người khác vẫn được thừa kế di sản.
Điều 655 BLDS 2015
Đó là một số câu hỏi và thắc mắc thường gặp khi bạn làm thủ tục thừa kế. Nếu bạn có những câu hỏi hoặc thắc mắc khác, hãy gửi phản hồi ở dưới bài viết này hoặc liên hệ riêng với chúng tôi để được tư vấn và giải đáp.
Bạn cũng có thể ấn nút “Theo dõi” để cập nhật các thông báo về bài viết mới nhất của chúng tôi qua email.
nguyễn hoàng oanh
Tôi xin hỏi trường hợp như sau :
Ông H kết hôn với Bà A năm 1994. Năm 2019 bà A qua đời có để lại di chúc cho người cháu là căn nhà riêng do bà A đứng tên. Căn nhà này là của người chồng trước của bà A để lại cho bà khi 2 người ly hôn năm 1992 và căn nhà này được bà A hợp thức hóa vào năm 2003 do bà đứng tên
Vậy ông H có được thừa hưởng tài sản riêng là căn nhà của bà A không khi bà A để lại di chúc cho người cháu.
Ngoc Blue
Ông H trường hợp này là người thừa kế không phụ thuộc nội dung di chúc nên sẽ có thể được hưởng 2/3 của 1 suất thừa kế nếu tài sản của bà A được chưa theo pháp luật bạn nhé. Bạn tham khảo thêm quy định tại Điều 644 Bộ luật dân sự 2015.
nguyễn hoàng oanh
“…. tài sản của bà A được chưa theo pháp luật…” là sao ạ.
Ngoc Blue
“…. tài sản của bà A được chia theo pháp luật…” bạn nhé, xin lỗi bạn vì nhanh quá nên đánh sai chính tả. Trường hợp chia di sản không có di chúc thì tài sản sẽ được chia đều cho những người thuộc hàng thừa kế thứ nhất, phần mà mỗi người được hưởng đó sẽ được gọi là 1 suất. Ông H sẽ được 2/3 của 1 suất đó dù bà A đã để lại di chúc.
nguyễn hoàng oanh
Ông H phải làm gì để được nhận 2/3 của suất thừa kế này. Vì hiện tạo các giấy tờ liên quan như GCN nhà, di chúc ông H giữ. Trường hợp này ông H sẽ kiện ra tòa như thế nào ạ
Ngoc Blue
Ông H có thể thỏa thuận với người cháu để nhận phần của mình. Nếu không thể thỏa thuận được thì ông H có thể kiện ra tòa và việc kiện ra tòa như thế nào sẽ phụ thuộc vào hồ sơ cụ thể của vụ việc bạn nhé.
Ngọc hân
Xin chào luật sư .. luật sư cho e xin hỏi . Gia đình e có 2 chị e.Mẹ e mất năm 2017 và ba e cũng mới mất năm 2019.trong khoãn thời gian ba e còn sống e có đang làm 1 bìa đỏ do ba e đứng tên nhưng trong khi hồ sơ đang trình lên duyệt thì ba e mất đột xuất giờ bên quản lí đất trả hồ sơ về lại cho thị trấn và nói do ba e mất nên không làm được mà phải phân chia tài sản . Vậy cho e hỏi phân chia tài sản là phân chia như thế nào ạh? Cơ quan nào thực hiện việc phân chia ấy? Hiện tại sổ hộ khẩu e còn 3 người . Em. Em gái và con gái e. Và khi phân chia thì bên tư pháp công chứng sẽ đọc những nội dung gì cho mình ạh?
Ngoc Blue
Trường hợp này bạn cần mang hồ sơ đến Văn phòng công chứng để lập văn bản thừa kế. Theo thông tin bạn cung cấp thì có thể hàng thừa kế thứ nhất chỉ còn 2 chị em bạn, vì vậy 2 chị em cần thỏa thuận phân chia sau đó nói yêu cầu với văn phòng công chứng. Bên VPCC sẽ tư vấn cho bạn cách làm thuận tiện nhất. Nội dung văn bản sẽ do văn phòng công chứng lập dựa theo yêu cầu của 2 chị em bạn.
Anh Quang
Chào ls Ngọc Blue, mình không định hỏi gì bạn cả, chỉ muốn khen bạn xinh gái thôi.
Ngoc Blue
Cảm ơn bạn nhé 😀 . Nếu có gì cần hỏi cứ ghé qua 😀
quy
Chào Luật Sư: Luật sư cho tôi hỏi,Ông nội tôi mất hơn 10năm ,sau đó bà nội tôi cũng mất.nhưng cách đây 7 năm dưới gia đình nội tôi 3 người cô ra làm chủ quyền sổ hồng.chỉ có tên 3 người cô đứng tên chủ quyền sổ hồng,mà mẹ con tôi không hề biết.đến bây giờ nhà nội chuẩn bị bán thì mẹ con tôi mới biết ( Vì mẹ con tôi không có ở chung,vì Ba tôi mất lúc tôi mới 1 tuổi,đến nay đã 36năm ,nên mẹ tôi dọn lên ngoại ở đến tận bây giờ.nhưng vẫn thường xuyên qua lại.chăm sóc ông bà nội)vậy.Luật Sư cho tôi hỏi.tôi và mẹ tôi có được quyền hưởng phần của ông nội để lại không.( vì 3 người cô đã đứng tên chủ quyền cách đây 7 năm) tôi không biết mẹ con tôi có được hưởng không( Ba tôi là con trai cả trong nhà).mong Luật giải đáp dùm..cam on ạ
Ngoc Blue
Trường hợp của bạn cần xem nguồn gốc đất, các giấy tờ về nguồn gốc và quy trình làm thủ tục cấp sổ hồng để ra tên của 3 người cô của bạn thì mới xác định được bạn nhé. Bạn cần liên hệ các cơ quan như địa chính phường/xã, UBND quận/huyện, Văn phòng đăng ký đất đai tại quận/huyện nơi có đất để xác minh các thông tin trên nhé.
Về nguyên tắc, nếu như nhà, đất của ông bà nội bạn và không có di chúc, mà bố bạn lại mất trước ông bà nội bạn thì bạn có thể sẽ được hưởng theo quy định về thừa kế thế vị nhé. Còn mẹ bạn chỉ có thể được hưởng nếu như bố bạn mất sau ông và nội bạn.
Kiều My
Cảm ơn Luật sư vì những thông tin vô cùng bổ ích trên.
Luật sư cho mình hỏi vụ việc như sau: Mẹ sinh khó bị mất, để lại sổ tiết kiệm và giấy tờ đất đó mẹ đứng tên. Vậy, khi làm thủ tục phân chia di sản thừa kế của mẹ cho chồng, cha mẹ ruột và con mới sinh thì phải làm như thế nào?
Đối với người con còn nhỏ thì khi phân chia phải làm ntn để chồng đứng tên các tài sản trên?
Xin cảm ơn Luật sư.
Ngoc Blue
Khi làm thủ tục phân chia di sản theo pháp luật thì người chồng (cha) là đại diện theo pháp luật của con chưa thành niên, vì vậy sẽ được đại diện cho con chưa thành niên để nhận phần thừa kế bạn nhé. Cần có giấy khai sinh để chứng minh quan hệ cha-con
Thủ tục cụ thể bạn nên mang hồ sơ đến văn phòng công chứng để được tư vấn chi tiết nhé
Thanh Vang
Chào Luật sư,
Ba mình mất năm 2001 nhưng không có di chúc. Ba mình đứng tên sổ đỏ mảnh đất nhà. Mảnh đất này hình thành trước khi ba cưới mẹ.
Tại thời điểm ba mất: ông bà nội còn sống, mẹ mình chưa có giấy đăng ký kết hôn, mình chưa đủ 18 tuổi và chị minh tren 18. Năm 2012, bà nội mình mất. Trong gia đình bà nội còn 8 người con.
Vậy nếu giờ mình làm thủ tục thay đổi người đứng tên sổ đỏ từ ba mình sang hai chị em mình thì có phải làm thủ tục phân chia tài sản thừa kế với ông nội và các cô chú hay không? Mẹ mình có được hưởng tài sản thừa kế không? Nếu mình đợi qua 30 năm tính từ ngày ba mình mất để làm thủ tục chuyển đổi quyền sử dụng đất thì lúc ấy có cần phân chia tài sản thừa kế nữa không?
Luật sư giải đáp giúp mình với.
Cảm ơn Luật sư.
Ngoc Blue
Bạn có phải làm thủ tục phân chia thừa kế với ông nội và các con của bà nội bạn nhé. Tuy nhiên có thể làm đồng thời với việc hai chị em bạn thừa kế nếu như mọi người cùng đoàn kết và thống nhất chia cho 2 chị em bạn.
Mẹ bạn nếu như có xác nhận hôn nhân thực tế thì có thể được hưởng thừa kế.
Nếu bạn đợi 30 năm mà không có ai kiện yêu cầu chia thừa kế thì có thể áp dụng quy định không phân chia thừa kế, nhưng thủ tục để công nhận quyền sử dụng đất như vậy cũng không phải đơn giản.