Chắc hẳn các bạn đều biết rằng, khi một người bị khởi tố hoặc truy tố do có liên quan đến một vụ án hình sự nào đó, lúc đó họ sẽ là bị can hoặc bị cáo và sẽ bị tạm giam đến khi có phán quyết của Tóa án. Khi đó có 2 hình thức phổ biến để giúp người đó tránh bị tạm giam và được tại ngoại đó là bảo lãnh và nộp tiền để tại ngoại. Trong bài viết này tôi sẽ phân tích 2 biện pháp đó theo quy định của pháp luật.
Phần tiêu đề và phần đầu của bài viết này, tôi đã sử dụng 2 cụm từ, đó là “bảo lãnh” và “nộp tiền để tại ngoại”, thực ra tôi viết như vậy vì đó là 2 cụm từ gần gũi và phổ biến, ai đọc cũng hiểu được ngay vấn đề. Còn trong quy định của pháp luật thì đó được gọi là 2 biện pháp ngăn chặn với tên gọi chính xác là “Bảo lĩnh” và “Đặt tiền để bảo đảm”.
Thực ra cũng không cần quan trọng lắm về tên gọi theo thuật ngữ pháp lý, bạn cứ gọi cách nào quen thuộc, chỉ cần hiểu nội dung quy định là được rồi. Còn trong bài viết này tôi sẽ dùng đúng thuật ngữ pháp lý theo quy định để dễ dàng trích dẫn luật hơn.
Về luật áp dụng: Tuy là Bộ luật tố tụng hình sự (TTHS) 2015 chỉ có hiệu lực từ 01/01/2018 nhưng vì quy định không khác biệt nhiều, lại rõ ràng hơn Bộ luật TTHS 2003 đang có hiệu lực, nên trong bài viết này tôi sử dụng các quy định của Bộ luật TTHS 2015 để phân tích.
- Có thể bạn quan tâm: Việc bắt người phạm tội như thế nào là đúng
Trước tiên là Biện pháp Bảo lĩnh, được quy định tại Điều 121 Bộ luật TTHS 2015, để cho dễ theo dõi hơn, tôi sẽ phân tích theo bảng dưới đây:
Bảo lĩnh
1. | Điều kiện bảo lĩnh | Bảo lĩnh là biện pháp ngăn chặn thay thế tạm giam.
Căn cứ vào:
|
2. | Người nhận bảo lĩnh và điều kiện của họ | Cơ quan tổ chức, với điều kiện:
Cơ quan, tổ chức nhận bảo lĩnh được thông báo về những tình tiết của vụ án liên quan đến việc nhận bảo lĩnh. |
Cá nhân, với điều kiện:
Cá nhân nhận bảo lĩnh phải làm giấy cam đoan có xác nhận của chính quyền xã, phường, thị trấn nơi người đó cư trú hoặc cơ quan, tổ chức nơi người đó làm việc, học tập. Trong giấy cam đoan, cơ quan, tổ chức, cá nhân nhận bảo lĩnh phải cam đoan không để bị can, bị cáo vi phạm các nghĩa vụ cam đoan tại phần 3 dưới đây. Cá nhân nhận bảo lĩnh được thông báo về những tình tiết của vụ án liên quan đến việc nhận bảo lĩnh. |
||
3. | Cam đoan | Bị can, bị cáo được bảo lĩnh phải làm giấy cam đoan thực hiện các nghĩa vụ:
|
4. | Vi phạm cam đoan |
Trường hợp bị can, bị cáo vi phạm nghĩa vụ cam đoan quy định tại khoản này thì bị tạm giam. Cơ quan, tổ chức, cá nhân nhận bảo lĩnh để bị can, bị cáo vi phạm nghĩa vụ đã cam đoan thì tùy tính chất, mức độ vi phạm mà bị phạt tiền theo quy định của pháp luật. |
5. | Thẩm quyền |
|
6. | Thời hạn |
Không được quá thời hạn điều tra, truy tố hoặc xét xử theo quy định của Bộ luật TTHS. Thời hạn bảo lĩnh đối với người bị kết án phạt tù không quá thời hạn kể từ khi tuyên án cho đến thời điểm người đó đi chấp hành án phạt tù. |
Khi đọc những nội dung trên, bạn có thể thấy rằng phần được quan tâm nhất của quy định đó là điều kiện để một người được bảo lĩnh thì lại chưa có hướng dẫn chi tiết và cụ thể. Theo như quy định thì sẽ Căn cứ vào tính chất, mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi và nhân thân của bị can, bị cáo. Nhưng tính chất, mức độ nguy hiểm như thế nào và nhân thân ra sao thì hoàn toàn do đánh giá của cơ quan điều tra, viện kiểm sát và tòa án.
Tất nhiên là sẽ có những tiêu chuẩn chung tương đối cho những điều kiện, đánh giá này (chẳng hạn phạm tội giết người với nhiều tình tiết tăng nặng thì chắc chắn không bao giờ được áp dụng bảo lĩnh). Tuy nhiên, Bộ luật hình sự quy định đến hàng trăm tội, hành vi rất đa dạng nên rõ ràng quy định này còn chung chung và có thể sẽ gây khó khăn cũng như tranh cãi khi áp dụng trên thực tế, trong khi việc quy định cụ thể lại không khó bởi vì ngay trong Bộ luật hình sự đã có những quy định rất rõ ràng về mức độ nghiêm trọng của tội phạm. Vì vậy mong rằng trong tương lai sẽ có những văn bản hướng dẫn cụ thể hơn.
Còn hiện tại để được bảo lĩnh, bạn sẽ cần phải thuyết phục cơ quan có thẩm quyền và đưa ra những chứng cứ, lập luận để chứng minh về điều kiện để được bảo lĩnh của bị can, bị cáo, chẳng hạn như hành vi phạm tội không gây nguy hại lớn cho xã hội, phạm tội lần đầu, ít nghiêm trọng, thành thật khai báo…
Đặt tiền để bảo đảm
Biện pháp Đặt tiền để bảo đảm được quy định tại Điều 122 Bộ luật TTHS 2015, đồng thời với Bộ luật TTHS 2015 thì hiện tại chưa có hướng dẫn cụ thể, nhưng Bộ luật TTHS 2003 đã có Thông tư hướng dẫn, đó là Thông tư 17/2013/TTLT-BTP-BCA-BQP-BTC-VKSNDTC-TANDTC Hướng dẫn về việc đặt tiền để bảo đảm theo quy định tại Điều 93 của Bộ luật Tố tụng hình sự 2003 và tất nhiên thông tư này đang còn hiệu lực nên tôi sẽ kết hợp quy định của Bộ luật TTHS 2015 và Thông tư 17 để phân tích. Khi nào có Thông tư khác thay thế thì sẽ cập nhật sau:
1. | Điều kiện đặt tiền |
Đặt tiền để bảo đảm là biện pháp ngăn chặn thay thế tạm giam. Áp dụng khi:
Không thuộc một trong các trường hợp quy định dưới đây |
2 | Các trường hợp không được đặt tiền | Không áp dụng biện pháp đặt tiền để bảo đảm nếu thuộc một trong các trường hợp sau đây:
|
3. | Nguồn tiền đặt | Tiền được đặt để bảo đảm là tiền mặt Việt Nam đồng, bao gồm:
Không được đặt tiền thuộc một trong các trường hợp sau đây để bảo đảm:
|
4. | Mức tiền |
Căn cứ vào tính chất, mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội, nhân thân bị can, bị cáo và khả năng tài chính của bị can, bị cáo hoặc của người đại diện hợp pháp của bị can, bị cáo là người chưa thành niên, người có nhược điểm về tâm thần (sau đây viết tắt là người đại diện hợp pháp), Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Tòa án quyết định mức tiền cụ thể mà bị can, bị cáo phải đặt để bảo đảm, nhưng không dưới: a) 20.000.000 đ (Hai mươi triệu đồng) đối với tội phạm ít nghiêm trọng; b) 80.000.000 đ (Tám mươi triệu đồng) đối với tội phạm nghiêm trọng; c) 200.000.000 đ (Hai trăm triệu đồng) đối với tội phạm rất nghiêm trọng;
|
5. | Các trường hợp được giảm mức tiền | Đối với các trường hợp sau đây thì Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Tòa án có thể quyết định mức tiền phải đặt để bảo đảm thấp hơn nhưng không dưới một phần hai (1/2) mức tương ứng ở phần 4 nêu trên:
|
6. | Người nhận đặt tiền và điều kiện của họ |
Khi làm giấy cam đoan, người này được thông báo về những tình tiết của vụ án có liên quan đến bị can, bị cáo. |
7. | Cam đoan | Bị can, bị cáo được đặt tiền phải làm giấy cam đoan thực hiện các nghĩa vụ:
|
8. | Vi phạm cam đoan | Trường hợp bị can, bị cáo vi phạm nghĩa vụ cam đoan thì bị tạm giam.
Số tiền đã đặt bị tịch thu, nộp ngân sách nhà nước. |
9. | Thẩm quyền |
|
10. | Thời hạn | Thời hạn đặt tiền không quá thời hạn điều tra, truy tố hoặc xét xử theo quy định tại Bộ luật này.
Thời hạn đặt tiền đối với người bị kết án phạt tù không quá thời hạn kể từ khi tuyên án cho đến thời điểm người đó đi chấp hành án phạt tù. Bị can, bị cáo chấp hành đầy đủ các nghĩa vụ đã cam đoan thì Viện kiểm sát, Tòa án có trách nhiệm trả lại cho họ số tiền đã đặt. |
Nhờ có Thông tư 17 hướng dẫn mà bạn có thể thấy rằng điều kiện để đặt tiền được quy rõ ràng hơn điều kiện bảo lĩnh, Tuy rằng có một số nội dung có thể vẫn gây tranh cãi khi áp dụng, chẳng hạn như: Hành vi phạm tội gây dư luận xấu trong nhân dân. Nhưng dù sao quy định như vậy tôi cho rằng đã rất thuận lợi để áp dụng rồi. Mong rằng nếu có Thông tư mới, các quy định sẽ được hoàn thiện hơn nữa.
Các thủ tục để thực hiện việc đặt tiền, nếu quan tâm bạn có thể tham khảo thêm tại Thông tư 17/2013/TTLT-BTP-BCA-BQP-BTC-VKSNDTC-TANDT nhé, các văn bản này đều dễ dàng tra cứu trên mạng.
Nên lựa chọn biện pháp nào?
Hai biện pháp “bảo lĩnh” và “đặt tiền” đều giúp bị can, bị cáo có cơ hội được tại ngoại mà không bị tạm giam, bạn chỉ cần lựa chọn 1 trong 2 thôi, vậy bạn nên lựa chọn biện pháp nào?
Rất đơn giản thôi, mỗi biện pháp đều có những ưu điểm và nhược điểm và bạn cần căn cứ vào hoàn cảnh thực tế của bị can, bị cáo để quyết định nên chọn biện pháp nào. Bạn có thể tham khảo trong bảng dưới đây:
Biện pháp |
Ưu điểm |
Nhược điểm |
Bảo lĩnh |
|
|
Đặt tiền để bảo đảm |
|
|
Đó là tất cả vấn đề cơ bản cần quan tâm khi bạn muốn tìm hiểu về bảo lãnh và nộp tiền để tại ngoại cho bị can, bị cáo.
Hy vọng bài viết này sẽ phần nào giúp ích cho những ai đang quan tâm. Nếu có ý kiến hay câu hỏi liên quan, các bạn có thể gửi phản hồi ở dưới bài viết này hoặc liên hệ riêng để được tư vấn.
Bạn cũng có thể ấn nút “Theo dõi” để cập nhật các thông báo về bài viết mới nhất của chúng tôi qua email.
Nguyễnthị chung
Chị.ngọc cho.e hỏi.vs ạ.ck e thuộc vào tội phạm hình sự.bị kết án 2năm 6tháng.vậy giờ e muốn bảo lĩnh và nộp tiền tại ngoại được k ạ.
E cảm ơn chị
Ngoc Blue
Bạn xem các điều kiện mình đã nêu trong bài viết rồi nhé, nếu có vấn đề nào không hiểu liên quan đến các điều kiện đó, bạn có thể tiếp tục đặt câu hỏi tại đây.
Tuấn Tây
C ơi chồng giờ e muốn chạy tiền tại ngoại cho chồng. Nhưng lại sợ họ nhận tiền rồi mà chồng không đk thả. Làm thế nào để chắc chắn là họ ko lừa mình hả c
Ngoc Blue
Bạn ơi những nội dung mình viết trong bài này là theo quy định của pháp luật bạn nhé, vì vậy nếu như bạn làm theo những quy định này và đủ điều kiện thì chắc chắn cơ quan điều tra sẽ có quyết định bằng văn bản để chồng bạn tại ngoại. Còn nếu như bạn làm các cách khác không theo quy định thì mình không thể biết chắc chắn được bạn ạ.
Tuan
Thật ra chị đã giúp em rất nhiều rồi, cung cấp cho em các thông tin rất quý giá, em thật sự bất ngờ vì chị đã giành nhiều thời gian để giải đáp cho em, em rất cảm ơn chị.
Ngoc Blue
Ko có gì đâu bạn, mình vừa có thêm kiến thức lại vừa được giao lưu mà 😀
Tuấn
Dạ em đang làm luận văn tốt nghiệp về biện pháp đặt tiền để bảo đảm, em nghĩ nếu có các trường hợp cụ thể để phân tích thì tốt hơn
Ngoc Blue
Mình đang thử hỏi bạn Tuấn bên Caselaw.vn xem có bản án nào để giúp cho bạn thêm thông tin hay không. Nếu có thì sẽ gửi cho bạn nhé 🙂
Bạn thử xin giấy giới thiệu hoặc xác nhận của trường, hoặc nếu không thì thử mang thẻ sinh viên đến liên hệ với cơ quan điều tra trình bày với họ xem sao, thường thì đặt tiền để tại ngoại khách hàng hay hỏi mình tư vấn ở giai đoạn điều tra (hồ sơ chưa gửi sang bên VKS)
Có một thực tế mà khi mình làm thì thấy rằng, những bị can, bị cáo nhờ đến luật sư thường là tội của họ rất nghiêm trọng và gây thiệt hại lớn. Chính vì vậy mình ít gặp những trường hợp có thể xin tại ngoại được. Những tội mà đủ điều kiện tại ngoại thì thực tế họ lại không nghĩ đến thuê luật sư ngay từ đầu mà thường là nhờ tư vấn quy định rồi tự làm việc trực tiếp với các cơ quan tố tụng luôn. Có thể lên đến tận phúc thẩm họ mới thuê luật sư.
Một số thông tin cung cấp thêm hy vọng có thể giúp gì đó cho bạn 🙂
Tuấn
Dạ em cảm ơn chị nhiều lắm
Em đã hỏi thử vài người bạn bên điều tra nhưng cũng bị từ chối khéo rồi, em cũng tìm được vài trường hợp nhưng đã từ năm 2007.
Em nhận thấy hình như ở VN giữa bảo lĩnh và đặt tiền thì bảo lĩnh được áp dụng nhiều, có sự cố xảy ra thì chưa có hướng dẫn xử lý bên bảo lĩnh trong khi nếu đặt tiền thì Ngân sách tăng thu, có vẻ ở VN vẫn trọng hình thức, tin tưởng vào quan hệ hơn
Ngoc Blue
Tiếc quá, không tìm được bản án nào về đặt tiền bạn Tuấn ạ. Mình cũng thử tìm trên mạng nhưng chỉ có bài báo nói về tình trạng thực tế quá ít trường hợp nộp tiền tại ngoại thôi. Chắc không giúp ích đc nhiều cho bạn.
Đúng như bạn nói cũng là do văn hóa của VN chưa quen như vậy, mình nhớ hồi đưa biện pháp này vào Bộ luật TTHS 2003 còn có nhiều người phản đối nữa 😛
Tuan
Xin chị Ngọc cho em biết những khó khăn khi áp dụng biện pháp đặt tiền với
Ngoc Blue
Chào bạn, những khó khăn khi áp dụng biện pháp đặt tiền về mặt thực tế chủ yếu bắt nguồn từ những quy định chỉ mang tính đánh giá của cơ quan có thẩm quyền, và dễ xảy ra nhiều cách hiểu và quan điểm khác nhau, chẳng hạn như:
1. Có căn cứ xác định, sau khi được tại ngoại, bị can, bị cáo sẽ có mặt theo giấy triệu tập của cơ quan tiến hành tố tụng và không tiêu huỷ, che giấu chứng cứ hoặc có hành vi khác cản trở việc điều tra, truy tố, xét xử
2. Việc cho bị can, bị cáo tại ngoại không gây ảnh hưởng đến an ninh, trật tự
2 nội dung này hoàn toàn do cơ quan có thẩm quyền xác định và đánh giá nên có thể xảy ra tình trạng mỗi người lại có một đánh giá và quan điểm khác nhau.
VD: người nhà bị can cho rằng không ảnh hưởng an ninh trật tự, nhưng cơ quan điều tra cho rằng sẽ ảnh hưởng chẳng hạn
3. Căn cứ vào tính chất, mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội, nhân thân bị can, bị cáo và khả năng tài chính của bị can, bị cáo hoặc của người đại diện hợp pháp của bị can, bị cáo là người chưa thành niên, người có nhược điểm về tâm thần, Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Tòa án quyết định mức tiền cụ thể mà bị can, bị cáo phải đặt để bảo đảm, nhưng không dưới một mức tiền quy định với từng loại tội.
Việc quyết định bao nhiêu tiền cũng hoàn toàn do cơ quan có thẩm quyền đánh giá, mà không có mức tối đa. Vậy nên việc này cũng là một khó khăn khi áp dụng 🙂
Tuấn
Chị ơi, sao em tìm thông tin về các trường hợp đặt tiền để bảo đảm khó quá, em hỏi mấy anh chị bên VKS thì họ từ chối cung cấp vì nhạy cảm quá. Chị có thông tin giúp em với chị ơi
Ngoc Blue
Trường hợp đặt tiền để được tại ngoại còn rất hiếm ở Việt Nam bạn ạ, mình cũng từng tư vấn cho khách hàng nhưng cũng bị từ chối vì không đủ điều kiện. Nhưng bạn muốn tìm một trường hợp cụ thể thì rất xin lỗi là mình cũng không thể cung cấp được vì nguyên tắc và quy định về bảo mật thông tin khách hàng.
Nếu không có gì bất tiện thì cho mình hỏi bạn muốn tìm để nghiên cứu hay làm thực tế?