Bồi thường tổn thất về tinh thần “House” hay “Home”

Điều đáng nói ở đây là, có vẻ như hai vụ kiện này khác nhau khá xa: một bên là bị sốc do chứng kiến những người thân thiết nhất trong gia đình bị mất đi và bị thương nặng; một bên là bị sốc do chứng kiến ngôi nhà bị thiêu rụi. Thế nhưng Toà phúc thẩm lại lấy vụ Attia làm cơ sở để xử vụ MacLoughlin. Tại sao?

Bài viết dưới đây thể hiện một sự áp dụng án lệ rất thú vị, có liên quan nhiều hơn đến văn hóa pháp lý, tuy nhiên án lệ cũng được thể hiện rất rõ và dễ hiểu.

Bài viết được trích dẫn từ: án lệ trong hệ thống pháp luật một số nước trên thế giới, Tạp chí Nhà nước và Pháp luật, Số 12, 2005. Tác giả: Nguyễn Linh Giang.

Nội dung như sau:

Năm 1987, Toà phúc thẩm của Anh (Court of Appeal) xử vụ bà Attia kiện Công ty cung cấp gas Anh (British Gas). Theo truyền thống xét xử của Anh, Toà phúc thẩm khi xử vụ này đã dựa trên quyết định của vụ MacLoughlin kiện OBrian do Uỷ ban phúc thẩm Thượng nghị viện (House of Lords) xét xử. Nội dung hai vụ kiện như sau:

Vụ Attia kiện công ty cung cấp gas Anh: Attia gọi người của công ty đến lắp hệ thống sưởi ấm cho nhà bà, nhưng trong lúc làm việc, do sơ ý họ đã để lửa bén vào gác xép. Khi đội cứu hoả đến, lửa đã lan khắp nhà và 4 tiếng sau, ngọn lửa thiêu rụi toàn bộ ngôi nhà cùng tài sản trong đó. Bà Attia đệ đơn lên toà với hai khoản kiện: đòi bồi thường thiệt hại ngôi nhà cũng như tài sản và đòi bồi thường thiệt hại do bị sốc về tinh thần khi phải chứng kiến ngôi nhà của mình bị thiêu rụi. Công ty cung cấp gas đồng ý bồi thường thiệt hại về tài sản, nhưng từ chối bồi thường cho cú sốc tinh thần. Toà sơ thẩm cũng đồng ý với lập luận của bị đơn và bác khoản kiện thứ hai của bà. Bà Attia kiện tiếp lên Toà phúc thẩm của Anh. Toà này đã chấp thuận khoản kiện và buộc bị đơn phải bồi thường thiệt hại tinh thần cho bà Attia.

Vụ MacLoughlin kiện OBrian: OBrian là tài xế xe tải, do sơ ý đã đụng phải chiếc xe do ông MacLoughlin lái chở ba người con. Kết cục là ông MacLoughlin và hai người con bị thương nặng, người con thứ ba chết ngay. Bà MacLoughlin lúc ấy đang ở nhà cách đó hai dặm, được một người đi mô tô đến báo và chở bà đến bệnh viện. Bà MacLoughlin đã kiện OBrian phải bồi thường thiệt hại tinh thần do bà bị sốc khi nghe tin dữ, sau đó càng sốc hơn khi thấy tình cảnh chồng và hai đứa con khác bị thương nặng đang đau đớn, kêu la và một đứa con đã chết. Toà sơ thẩm và Toà phúc thẩm đều bác đơn kiện của bà, nhưng Uỷ ban phúc thẩm Thượng nghị viện đã chấp thuận, buộc bị đơn phải bồi thường cho bà.

Điều đáng nói ở đây là, có vẻ như hai vụ kiện này khác nhau khá xa: một bên là bị sốc do chứng kiến những người thân thiết nhất trong gia đình bị mất đi và bị thương nặng; một bên là bị sốc do chứng kiến ngôi nhà bị thiêu rụi. Thế nhưng Toà phúc thẩm lại lấy vụ Attia làm cơ sở để xử vụ MacLoughlin. Tại sao?

Câu trả lời nằm ở hai chữ “house” và “home”. Cả hai đều có nghĩa là nhà. Nhưng khi mô tả về sự việc ngôi nhà bị cháy, Tòa phúc thẩm dùng từ “house”, có thể dịch là ngôi nhà. Còn khi nói về mối liên hệ giữa bà Attia và ngôi nhà của bà, Tòa lại dùng từ “home”, có thể dịch là tổ ấm. Trong tiếng Anh, house (ngôi nhà) để chỉ gạch, ngói, gỗ là những thứ vật chất đã dựng nên nền, tường, mái để con người chui ra chui vào tránh mưa tránh nắng, tránh thú dữ…Còn khi nói đến home (tổ ấm), từ xa xưa người Anh đã nghĩ đến cái gì đấy khác, lớn lao hơn, thiêng liêng hơn. “Home” là bầu không khí bên lò sưởi ấm áp, là sự an toàn, sự nghỉ ngơi, tình yêu, tụ họp, tiếng cười, nơi gìn giữ kỷ vật , gia sản cha ông…Chỉ vài câu ngạn ngữ phổ biến sau cũng đủ nói lên nhiều điều: “Home follows the family” (Tổ ấm do gia đình mang lại), “Home is where the heart is” (Tố ấm là nơi trú ngụ của con tim), “Love makes a house a home” (Tình yêu biến ngôi nhà thành tổ ấm), “There s no place like home” (Không đâu bằng nhà mình), “An Englishman’s home is his castle” (Đối với người Anh nhà là pháo đài), “everybody wants to go home” (Ai cũng muốn về nhà), Give a dog a home” (Cho người ta tổ ấm trú ngụ), “Home sweet Home” (Nhà, ôi ngôi nhà thân thương). Bởi vậy, khi chứng kiến tổ ấm bị thiêu rụi trong ngọn lửa, bà Attia cảm thấy như bà đang bị mất đi cái gì đấy thân thương, yêu quí nhất, như mất đi người thân của mình, mà mình thì bất lực không có cách gì cứu được. Đấy là lý do tại sao tòa phúc thẩm lại dựa vào quyết định của Uỷ ban phúc thẩm Thượng nghị viện để xử vụ kiện này.

(Hết phần trích dẫn)

Giải thích thêm về 2 vụ việc trên, trong vụ bà Attia kiện Công ty cung cấp gas Anh (British Gas) , khi đề cập đến phần bồi thường về căn nhà do bị cháy, Tòa phúc thẩm đã dùng từ “house” như giải thích ở trên. Còn để lập luận lý do tại sao ngoài việc bồi thường thiệt hại về vật chất, trong trường hợp này, MacLoughlin còn được bồi thường về tinh thần, tòa phúc thẩm đã dùng từ “home” kết hợp với việc trích dẫn phán quyết của vụ MacLoughlin kiện OBrian, ý nghĩa của từ “home” bài viết ở trên đã giải thích, còn lý do của việc trích dẫn vụ MacLoughlin kiện OBrian là, việc “bà MacLoughlin bị sốc khi nghe tin dữ, sau đó càng sốc hơn khi thấy tình cảnh chồng và hai đứa con khác bị thương nặng đang đau đớn, kêu la và một đứa con đã chết” cũng tương tự như việc “bà Attia chứng kiến tổ ấm bị thiêu rụi trong ngọn lửa, bà Attia cảm thấy như bà đang bị mất đi cái gì đấy thân thương, yêu quí nhất, như mất đi người thân của mình, mà mình thì bất lực không có cách gì cứu được”.

Tổn thất về tinh thần của cả 2 người là tương tự nhau, vì vậy nếu MacLoughlin được bồi thường thì Attia cũng phải được bồi thường về tinh thần.

Hy vọng bài viết này sẽ phần nào giúp ích cho những ai quan tâm. Nếu có ý kiến hay câu hỏi liên quan, các bạn có thể gửi phản hồi ở dưới bài viết này, hoặc liên hệ riêng với chúng tôi.

Bạn cũng có thể ấn nút “Theo dõi” để cập nhật các thông báo về bài viết mới nhất của chúng tôi qua email.