Trong số các thủ tục công chứng như chuyển nhượng, mua bán nhà đất, cho tặng, thế chấp tài sản…, thì thủ tục thừa kế nhà đất bao gồm khai nhận, phân chia di sản thừa kế, từ chối thừa kế khiến cho nhiều khách hàng của Luật NB luôn cảm thấy rắc rối và phức tạp nhiều nhất.
Vì vậy, bài viết hôm nay chúng tôi sẽ tổng hợp và giải đáp một số câu hỏi, thắc mắc thường gặp khi làm thủ tục thừa kế nhà đất, tài sản.
MỤC LỤC BÀI VIẾT
- 1. Tại sao lại phải xác nhận bố mẹ của người để lại di sản đã chết?
- 2. Tại sao có trường hợp còn vợ / chồng / con nhưng anh, chị, em của người để lại di sản vẫn được thừa kế?
- 3. Tại sao có di chúc rồi vẫn phải xác nhận hàng thừa kế theo pháp luật?
- 4. Tại sao lại phải xác nhận tình trạng hôn nhân của người để lại di sản đã chết?
- 5. Tại sao có trường hợp con dâu lại được thừa kế tài sản của bố / mẹ chồng?
- 6. Tại sao có trường hợp cháu được hưởng mà con dâu / con rể không được hưởng tài sản?
- 7. Được từ chối thừa kế trong trường hợp nào và thời hạn bao lâu?
- 8. Con nuôi có được thừa kế tài sản của cha, mẹ nuôi ?
- 9. Con riêng có được thừa kế tài sản của bố dượng, mẹ kế?
- 10. Ly hôn lấy người khác rồi có được thừa kế tài sản của vợ / chồng cũ không?
BẠN CÓ BIẾT: Chúng tôi có thể làm Thủ tục thừa kế nhà đất cho bạn ngay cả khi bạn đang cách ly hoặc không muốn ra khỏi nhà! Đó là vì theo quy định, trước khi ký công chứng văn bản thừa kế, bạn phải làm thủ tục niêm yết Thông báo thừa kế tại UBND phường, xã trong 15 NGÀY. Đó cũng chính là số ngày an toàn theo khuyến cáo của Tổ chức y tế thế giới (WHO) đối với việc phòng dịch Covid-19 (corona virus) Với Dịch vụ thủ tục nhà đất tại Hà Nội của Luật NB, chúng tôi có thể làm thủ tục thừa kế cho bạn ngay cả khi bạn đang ở nhà hoặc phải cách ly nhiều ngày. |
1. Tại sao lại phải xác nhận bố mẹ của người để lại di sản đã chết?
Bởi vì quy định sau đây:
Người thừa kế theo pháp luật
Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây: Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;”
Điều 651 Bộ luật dân sự (BLDS) 2015
Như vậy, cha đẻ, mẹ đẻ của người để lại di sản, nếu còn sống sẽ chắc chắn được hưởng thừa kế theo pháp luật từ di sản của con họ. Vì vậy, đương nhiên là khi khai nhận thừa kế phải xác định là bố, mẹ của người để lại di sản đã mất hay còn sống
Ví dụ 1 Ông A chết năm 70 tuổi không để lại di chúc, tài sản của ông A được chia thừa kế theo pháp luật. Bố, mẹ đẻ của ông A đã mất trước ông A.
2. Tại sao có trường hợp còn vợ / chồng / con nhưng anh, chị, em của người để lại di sản vẫn được thừa kế?
Bởi vì các quy định sau đây:
“Thời điểm mở thừa kế là thời điểm người có tài sản chết.”
Điều 611 BLDS 2015
“Người thừa kế là cá nhân phải là người còn sống vào thời điểm mở thừa kế hoặc sinh ra và còn sống sau thời điểm mở thừa kế nhưng đã thành thai trước khi người để lại di sản chết. Trường hợp người thừa kế theo di chúc không là cá nhân thì phải tồn tại vào thời điểm mở thừa kế.”
Điều 613 BLDS 2015
Vì vậy thời điểm chết của người để lại di sản mới chính là thời điểm mở thừa kế và là căn cứ để xác định những người thừa kế hợp pháp có những ai. Không phải là thời điểm mà bạn đi đến văn phòng công chứng để làm thủ tục thừa kế
Ví dụ 2 Ông A chết năm 2016, tại thời điểm ông A chết (2016) thì bố, mẹ ông A vẫn còn sống. Đến năm 2021, vợ con ông A làm thủ tục thừa kế theo quy định nhưng bố, mẹ ông A đã mất vào năm 2018.
Đó chính là trường hợp, anh / chị / em ruột của người để lại di sản được thừa kế tài sản mặc dù hàng thừa kế thứ nhất (vợ / chồng / con) của người đó vẫn còn.
3. Tại sao có di chúc rồi vẫn phải xác nhận hàng thừa kế theo pháp luật?
Bởi vì quy định sau đây:
Người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung của di chúc
Những người sau đây vẫn được hưởng phần di sản bằng hai phần ba suất của một người thừa kế theo pháp luật nếu di sản được chia theo pháp luật, trong trường hợp họ không được người lập di chúc cho hưởng di sản hoặc chỉ cho hưởng phần di sản ít hơn hai phần ba suất đó:
- Con chưa thành niên, cha, mẹ, vợ, chồng;
- Con thành niên mà không có khả năng lao động.
Điều 644 BLDS 2015
Như vậy những người nên trên vẫn được hưởng một phần di sản kể cả khi di chúc không cho họ được hưởng.
Ví dụ 3 Ông A có vợ là bà B, 2 con đẻ là ông C, bà D đều đã thành niên, có khả năng lao động. Bố, mẹ đẻ ông A đều đã mất trước ông A. Ông A di chúc để lại toàn bộ tài sản cho bà D. Khi ông A chết, vợ và 2 con của ông A vẫn còn sống, di chúc được xác định là hợp pháp và có hiệu lực.
4. Tại sao lại phải xác nhận tình trạng hôn nhân của người để lại di sản đã chết?
Bởi vì quy định sau đây:
Người thừa kế theo pháp luật
Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây: Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;”
Điều 651 Bộ luật dân sự 2015
Ví dụ 4 Ông A có vợ hợp pháp là Bà B, năm 1990 bà B mất, ông A không kết hôn với ai, đến năm 2009, ông có tiền mua đất và được cấp sổ đỏ năm 2009. Sổ đỏ đứng tên một mình ông A nhưng không ghi rõ là tài sản riêng. Năm 2018, ông A mất không để lại di chúc.
Đó chính là xác nhận tình trạng hôn nhân của người để lại di sản đã chết. Trường hợp này thường gặp đối với tài sản đứng tên 1 người, mà người đó không có vợ / chồng vào thời điểm có quyền sở hữu tài sản
5. Tại sao có trường hợp con dâu lại được thừa kế tài sản của bố / mẹ chồng?
Bởi vì những quy định sau đây:
“Thời điểm mở thừa kế là thời điểm người có tài sản chết.”
Điều 611 BLDS 2015
“Người thừa kế là cá nhân phải là người còn sống vào thời điểm mở thừa kế hoặc sinh ra và còn sống sau thời điểm mở thừa kế nhưng đã thành thai trước khi người để lại di sản chết. Trường hợp người thừa kế theo di chúc không là cá nhân thì phải tồn tại vào thời điểm mở thừa kế.”
Điều 613 BLDS 2015
Ví dụ 5Ông A chết năm 2016 không có di chúc. Ông A có con trai là ông B. Ông B mất năm 2018. Đến năm 2021, gia đình ông A bắt đầu làm thủ tục thừa kế tài sản của ông A
Trường hợp này cũng tương tự với các trường hợp, con rể được hưởng thừa kế từ tài sản của bố / mẹ vợ mặc dù con dâu và con rể không thuộc bất cứ hàng thừa kế nào theo quy định.
Với truyền thống văn hóa của người Việt, nếu người thân mới mất mà đã đi làm thủ tục thừa kế tài sản ngay thì dường như không “hợp đạo lý”. Tuy nhiên, theo quan điểm của chúng tôi thì cũng không nên để muộn quá mới đi làm thủ tục thừa kế tài sản |
6. Tại sao có trường hợp cháu được hưởng mà con dâu / con rể không được hưởng tài sản?
Bởi vì quy định sau đây:
Thừa kế thế vị:
Trường hợp con của người để lại di sản chết trước hoặc cùng một thời điểm với người để lại di sản thì cháu được hưởng phần di sản mà cha hoặc mẹ của cháu được hưởng nếu còn sống; nếu cháu cũng chết trước hoặc cùng một thời điểm với người để lại di sản thì chắt được hưởng phần di sản mà cha hoặc mẹ của chắt được hưởng nếu còn sống.
Điều 652 – Bộ luật dân sự 2015
Ví dụ 6 Ông A chết năm 2020 không để lại di chúc, ông B là con ông A chết năm 2018. Năm 2021, vợ ông A làm thủ tục thừa kế tài sản của ông A.
7. Được từ chối thừa kế trong trường hợp nào và thời hạn bao lâu?
Người thừa kế có thể từ chối nhận di sản theo quy định sau:
Từ chối nhận di sản:
- Người thừa kế có quyền từ chối nhận di sản, trừ trường hợp việc từ chối nhằm trốn tránh việc thực hiện nghĩa vụ tài sản của mình đối với người khác.
- Việc từ chối nhận di sản phải được lập thành văn bản và gửi đến người quản lý di sản, những người thừa kế khác, người được giao nhiệm vụ phân chia di sản để biết.
- Việc từ chối nhận di sản phải được thể hiện trước thời điểm phân chia di sản.
Điều 620 BLDS 2015
Ví dụ 7 Ông B được hưởng thừa kế từ ông A, nhưng ông B đang là đối tượng phải thi hành án trả nợ bằng tài sản nhưng chưa đủ tài sản để thi hành án
Từ ngày 01/01/2017, người thừa kế có thể từ chối nhận di sản bất cứ lúc nào trước thời điểm phân chia di sản. |
8. Con nuôi có được thừa kế tài sản của cha, mẹ nuôi ?
Con nuôi được thừa kế tài sản của cha, mẹ nuôi, nhưng phải là con nuôi hợp pháp, có nghĩa là con nuôi phải có giấy tờ, văn bản của cơ quan có thẩm quyền công nhận là con nuôi.
Nếu nhận con nuôi mà không có giấy tờ để chứng minh, chỉ là quan hệ thực tế chưa được pháp luật công nhận thì không được thừa kế ngay mà phải có căn cứ chứng minh và được cơ quan có thẩm quyền công nhận.
9. Con riêng có được thừa kế tài sản của bố dượng, mẹ kế?
Được, với điều kiện theo quy định sau:
Quan hệ thừa kế giữa con riêng và bố dượng, mẹ kế:
Con riêng và bố dượng, mẹ kế nếu có quan hệ chăm sóc, nuôi dưỡng nhau như cha con, mẹ con thì được thừa kế di sản của nhau và còn được thừa kế di sản theo quy định về hàng thừa kế và thừa kế thế vị.
Điều 654 BLDS 2015
Quy định như vậy, nhưng thực tế chưa có hướng dẫn rõ ràng về việc như thế nào là: “có quan hệ chăm sóc, nuôi dưỡng nhau như cha con, mẹ con”. Vì vậy còn rất nhiều quan điểm khác nhau về vấn đề này.
Theo quan điểm của chúng tôi, trường hợp này nên giải quyết theo các phương án sau:
- Nếu như tất cả những người thừa kế còn lại đồng ý rằng người con riêng này “có quan hệ chăm sóc, nuôi dưỡng nhau như cha con, mẹ con” và cùng thống nhất, không có tranh chấp về việc cho người con riêng hưởng di sản => Văn phòng công chứng nên giải quyết cho họ hưởng di sản
- Nếu như có tranh chấp hoặc mâu thuẫn giữa con riêng và những người thừa kế khác về việc hưởng di sản => Cần có phán quyết của tòa án
- Nếu như người con riêng từ chối nhận di sản => Giải quyết theo thủ tục thừa kế thông thường
(Lưu ý: Đây là quan điểm cá nhân của Luật sư)
Xem thêm:
- Hướng dẫn các bước làm thủ tục thừa kế nhà đất
-
Án lệ số 05/2016/AL – Tính công sức đóng góp khi chia thừa kế
10. Ly hôn lấy người khác rồi có được thừa kế tài sản của vợ / chồng cũ không?
Được thừa kế theo quy định sau:
Việc thừa kế trong trường hợp vợ, chồng đã chia tài sản chung, đang xin ly hôn, đã kết hôn với người khác
- Trường hợp vợ, chồng đã chia tài sản chung khi hôn nhân còn tồn tại mà sau đó một người chết thì người còn sống vẫn được thừa kế di sản.
- Trường hợp vợ, chồng xin ly hôn mà chưa được hoặc đã được Tòa án cho ly hôn bằng bản án hoặc quyết định chưa có hiệu lực pháp luật, nếu một người chết thì người còn sống vẫn được thừa kế di sản.
- Người đang là vợ hoặc chồng của một người tại thời điểm người đó chết thì dù sau đó đã kết hôn với người khác vẫn được thừa kế di sản.
Điều 655 BLDS 2015
Đó là một số câu hỏi và thắc mắc thường gặp khi bạn làm thủ tục thừa kế. Nếu bạn có những câu hỏi hoặc thắc mắc khác, hãy gửi phản hồi ở dưới bài viết này hoặc liên hệ riêng với chúng tôi để được tư vấn và giải đáp.
Bạn cũng có thể ấn nút “Theo dõi” để cập nhật các thông báo về bài viết mới nhất của chúng tôi qua email.
L
Luật sư cho em hỏi bây giờ hiện tại em và chồng em đang đứng tên chung sổ 1 căn nhà bố mẹ cho nhưng khi cho bố mẹ cho có bắt điều kiện kèm theo là 10 năm sau 2 đứa mới được sang nhượng hay bán và chia làm 3 phần cho con em 1 phần… nhưng bây giờ chồng em muốn lấy vợ mới và em cùng với anh ấy đã nói chuyện muốn ly dị , anh ấy sẵn sàng cho em phần đó nhưng anh ấy muốn bắt con thì cho em hỏi:
1. Nếu anh muốn cho em thì phải làm thế nào để không vướng điều kiện khi bố mẹ cho.
2. Bây giờ nếu bán thì e sợ con ở nhà đó ko ai chăm sóc được vì anh ấy cũng bị tâm thần nhẹ em muốn mang con theo thì làm thế nào và phần của con em muốn giữ để sau này cho con yên tâm hơn chứ không chồng em giữ lại không đưa ăn chơi thì em phải làm cách nào mong luật sư và mọi người tư vấn giúp em với ạ.
Ngoc Blue
Bạn xem điều kiện tặng cho của bố mẹ bạn có ghi trong sổ đỏ không, có được lập thành văn bản không và có điều kiện nếu vợ chồng bạn ly hôn thì sẽ giải quyết như thế nào không. Cần phải xem văn bản cụ thể mới biết nên làm thế nào bạn ạ.
Khi ly hôn nếu bạn muốn giành quyền nuôi con thì bạn tham khảo bài viết: Quyền nuôi con khi ly hôn nhé
nguyễn xuân thịnh
Chào luật sư , xin luật sư tư vấn giúp tôi !
Nếu trong gia đinh có 5 anh em trai và 1 chị gái ,đều là con ruột của bố tôi ,còn mẹ đã mất cách đây 2 năm .Kể từ khi mẹ tôi mất tới bây giờ ,bố tôi cũng không kết hôn với người khác. Và bây giờ bố tôi muốn làm di chúc hoặc trao quyền thừa kế cho 1 minh tôi , trường hợp các thành viên trong gia đình đã đồng ý .Vậy thủ tục hợp pháp phải như thế nào để tránh trường hợp tranh chấp mâu thuẫn sau này.
Xin cảm ơn !
Ngoc Blue
Trước tiên bạn cần xác định tài sản mà ba bạn định để lại là tài sản riêng hay tài sản chung của ba mẹ bạn.
Nếu là tài sản riêng thì ba bạn có thể lập di chúc định đoạt toàn bộ và nên công chứng di chúc
Nếu là tài sản chung thì nên làm thủ tục khai nhận thừa kế phần của mẹ bạn trước, sau đó ba bạn có thể lập di chúc như trên. Còn nếu như chưa làm thủ tục thừa kế phần của mẹ bạn thì ba bạn chỉ có thể lập di chúc định đoạt phần của bà bạn trong khối tài sản chung vợ chồng.
Di chúc dù là theo hình thức nào cũng nên được công chứng bạn nhé.
Thiện
Chào luật sư,
Luật sư cho tôi hỏi như sau:
Ba tôi sinh năm 1958. Năm xưa ba tôi vì tránh đi lính nên đi nơi khác sống, được bà nội mua cho một mảnh đất. Sau đó ba tôi có một người vợ, sinh được một người con gái năm 1983, nhưng cả hai không có giấy đăng ký kết hôn. Khoảng giai đoạn 1987-1988, người vợ này bỏ ba tôi và đi nơi khác sống, và sau này đã lập gia đình riêng. Khoảng năm 1990 thì ba tôi quen mẹ tôi và hai người sống như vợ chồng cho đến ngày ba tôi mất năm 2001. Bà nội tôi cũng mất sau đó mấy năm, hiện chỉ còn ông nội đang sống với người cô. Mảnh đất của bà nội mua cho ba tôi, theo giấy chứng nhận quyền sử dụng đất thì được cấp trước khi ba tôi mất vài tháng.
Gần đây, tôi có lên UBND Xã nơi cư trú để hỏi thủ tục thay đổi quyền sử dụng đất từ tên của ba tôi sang tên của hai chị em tôi. Tôi được cán bộ hướng dẫn các thủ tục như sau:
– Giấy chứng tử của bà nội
– Giấy từ chối thừa kế của ông nội
– Giấy khai sinh của hai chị em
– Chứng minh nguồn gốc sử dụng đất của ba tôi là hình thành trước hôn nhân với người vợ đầu. Nếu không chứng minh được, phải tìm người vợ đầu về ký giấy cho tặng thừa kế lại cho hai chị em thì mới được.
Xin hỏi luật sư:
– Trường hợp chứng minh nguồn gốc sử dụng đất như thế này thì tôi phải làm thế nào mới đúng? Vì ngày xưa bà nội tôi mua bán giấy tay chứ không có giấy tờ văn bản như ngày nay. Và hiện tại bà cũng đã mất nên khó xác nhận được.
– Ông tôi nay đã tuổi cao sức yếu, nếu muốn làm văn bản từ chối nhận thừa kế thì có thể để người giám hộ (là cô tôi đang sống cùng và chăm sóc ông) đại diện ký thay hay không? Hay phải nhờ công chứng viên về nhà công chứng thủ tục.
Mong được luật sư tư vấn hỗ trợ.
Cảm ơn luật sư.
Ngoc Blue
Chào bạn, trường hợp của bạn đúng là rất nan giải.
Như bình thường khi làm thủ tục thừa kế thì VPCC sẽ chỉ căn cứ vào thời điểm cấp sổ đỏ để xác nhận tài sản của ai. Chẳng hạn sổ đỏ cấp năm 2001 và mẹ bạn có xác nhận đã có quan hệ hôn nhân với ba bạn từ năm 1990 đến khi ba bạn mất thì thửa đất sẽ được xác định là tài sản của ba mẹ bạn.
Tuy nhiên theo thông tin bạn cung cấp thì thửa đất đó được hình thành từ trước đó khá lâu, vậy nên trước tiên bạn cần liên hệ với cơ quan cấp sổ đỏ để xác minh nguồn gốc tại thời điểm cấp sổ hoặc làm hồ sơ cấp sổ đỏ thì thửa đất được xác định nguồn gốc như thế nào và của ai (ba bạn với người vợ nào hay của 1 mình ba bạn) để ra được sổ đỏ mang tên 1 mình ba bạn.
Sau khi làm có được thông tin về nguồn gốc đất hoặc có được xác nhận bằng văn bản của cơ quan cấp sổ đỏ thì bạn mới có thể xác định được cần giấy tờ gì và cần làm gì.
Về phần ông bạn nếu như ông vẫn còn nhận thức và nghe hiểu được (có thể không viết được, không đi lại được) thì công chứng viên có thể đến nhà để làm thủ tục cho ông bạn. Trường hợp người giám hộ chỉ áp dụng khi ông bạn đã có quyết định của tòa án về mất hoặc hạn chế năng lực hành vi nhé.
Trang Trần
Chào luật sư !
Bố mẹ tôi mất được hơn 10 năm.Nay tôi làm thủ tục nhận thừa kế thì phòng công chứng hướng dẫn phải có 1 số giấy tờ.Trong đó có giấy kết hôn của bố mẹ đã mất của tôi.Do sổ hộ khẩu đã làm mới và không còn tên của bố mẹ.Nên việc xin cấp lại giấy kết hôn bị trục trặc.
Xin luật sư cho tôi biết.Giấy kết hôn của bố mẹ đã mất của tôi có cần thiết hay k ?
Cám ơn Luật sư !+
Ngoc Blue
Giấy kết hôn của bố mẹ bạn là căn cứ để chứng minh quan hệ thừa kế tài sản và không bỏ sót người thừa kế bạn nhé. Vì vậy giấy kết hôn là cần thiết. Nếu như bạn không thể tìm thấy thì có thể lấy xác nhận để thay thế.
Đinh Minh Trung
Chào Luật Sư!
Cho Tôi hỏi đơn xác nhận ba mẹ đã chết của người để lại di sản đã chết viết như thế nào vậy ạ? Vì ông bà ( cha mẹ của người để lại tài sản đã chết) đã chết rất lâu thời chiến tranh ở trong gia đình không ai biết nhiều thông tin ngoài họ tên của ông bà thôi.
Rất mong nhận được sự hướng dẫn của Luật Sư.
Xin cảm ơn!
Ngoc Blue
Đơn này sẽ do cơ quan xác nhận cung cấp mẫu và hướng dẫn cho bạn nhé. Nếu họ không có thì sẽ do Văn phòng công chứng nơi chứng nhận văn bản thừa kế hướng dẫn cho bạn.